A Glimpse of Prof Haile Gerima

***************************

(የዘመን አቆጣጠሩ ሁሉ እንደ አውሮፓውያን ነው ) ከአሥር ልጆች አራተኛ በመሆን የተወለደው ኃይሌ ገሪማ መጋቢት 1946 ላይ ነው ይችን አለም የተቀላቀለው ፡፡ እናቱ የመጀመሪያ ደረጃ ትምህርት ቤት አስተማሪ ሲሆኑ አባቱ አቶ ገሪማ ታፈረ ደግሞ የተውኔት እና የቴአትር አዘጋጅ ነበሩ፡ እንደ ሳንኮፋ ድረገጽ ከሆነ ፕሮፌሰር ሃይሌ ገሪማ ገና በወጣትነት ዘመኑ የአባቱን ፈለግ በመከተል በአባቱ ቲያትሮች ይለማመድ ነበር ፡፡ ሃይሌ እና እህቱ ዘመናዊ ትምህርት ቤት በመሄድ በቤተሰባቸው ውስጥ የመጀመሪያዎቹ እንደሆኑ ድረገጹ ጠቅሶ የሃገሩን ባህል እና ሥርዓተ ትምህርት በማስተማር እና ለአሜሪካ የሰላም ጓድ አባላት እንዴት ፊደል መጻፍ እንደሚቻል በማስተማር እንዲሁም ባህሉን በማስተዋወቅ የድርሻውን ተወጥቷል ፡፡

ፕሮፌሰር ሃይሌ. "ቀዳማዊ ኃይለ ሥላሴ ዩኒቨርሲቲ በፈጠራ ጥበብ ማዕከል ውስጥ አጭር ቆይታ ካደረገ በኋላ, ድራማ ለማጥናት ወደ አሜሪካ አቅንቷል፡፡ እዚያም ሸሪኪያና ከተባለች ሴት ጋር በትዳር ተጣምሮ አምስት ልጆችን አፍርቷል፡፡ በሎስ አንጀለሰ ከተማ ካሊፎርኒያ ዩኒቨርሲቲ ከ1976 ጀምሮ የፊልም ጥበብን በማስተማር ስራ ላይ ተሰማርቶ ይገኛል ፡፡

የፊልም ጥበብ ቀማሪው ፕሮፌሰር ሃይሌ ገሪማ ከሰራቸው ፊልሞች መካከል

አወር ግላሰ ፣

ቻይልድ ኦፍ ሬንሰንስ ፣

ቡሽ ማማ የተባሉ ስራዎችን በ1975 የሰራ ሲሆን

ስሪ ታውዘንድ የተሰኘ ፊልም በ1976 ፣

ዊልምግተን ፣ ቴን ዩ ኤስ ኤ ቴን ታውዘንድ የተሰኘን ፊልም በ1977

አሽስ ኤንድ ኢምበርስ በ1982፣

አፍተር ዊንተር ስተርሊን ብሮውን በ1985 ፣

ሳንኮፋ በ1993

አድዋ አን አፍሪካን ቪክትሪ በ2000 የሰራ ሲሆን በዩኒቨርሲቲው ተሸላሚም ነው፡፡ የፓን አፍሪካን የፊልም አዘጋጆች ፌዴሬሽን እና የአፍሪካን የፊልም አዘጋጆች ኮሚቴ አባልም ነው ፕሮፌሰር ሃይሌ ገሪማ፡፡

ከሰራቸው ፊልሞች መካከል:-

• 1972 - Hour Glass Hour Glass

• 1972 - Child of Resistance

• 1976 - Bush Mama

• 1976 - Mirt Sost Shi Amit (also known as Harvest: 3,000 Years)

• 1978 - Wilmington 10 -- U.S.A. 10,000

• 1982 - Ashes and Embers

• 1985 - After Winter: Sterling Brown

• 1993 - Sankofa

• 1994 - Imperfect Journey

• 1999 - Adwa - An African Victory

• 2009 - Teza Over the course of his career, Gerima has received numerous awards and distinctions in film festivals:-

• 1976 - Grand prize / Silver Leopard for Harvest: 3,000 Years- Locarno

• 1982 - Grand Prix Award for Ashes and Embers-Lisbon International Film Festival

• 1983 - FIPRESCI Film Critics Award for Ashes and Embers-Berlin International Film Festival

• Outstanding Production Ashes and Embers - London Film Festival

• 1984 - Tribute Festival De la Rochelle, France

• 1987 - Long Metrage De Fiction-Prix de la Ville de Alger for Ashes and Embers

• 1993 - Best Cinematography Award for Sankofa, FESPACO, Burkina Faso

• 2003 - Lifetime Achievement Award, 4th Annual Independence Film Festival, Washington D.C.

• 2006 - Festival De Cannes Selection Official Cannes Classic -Harvest: 3,000 Years

• 2008 - Venice Film Festival Special Jury Prize and Best Screen Play Award - Teza

• 2009 - Jury Award at the 18th International Film Festival Innsbruck/Austria - Teza

• 2009 - Golden Stallion of Yennenga at the FESPACO African Film Festival - Teza http://www.rfi.fr/ actuen/articles/111/article_3102.asp

• 2009 - Dioraphte Award Hubert Bals film in highest audience regard at the Rotterdam Film Festival

• 2009 - Golden Tanit/Best Film Award for its "modesty and genius," Best Music (Jorga Mesfin Vijay Ayers), Best Cinematography (Mario Massini), Best Screenplay (Haile Gerima), Best Supporting Actor Abeye Tedla at the Carthage/Tunisia Film Festival for Teza

• 2009 - Golden Unicorn and Best Feature Film at the Amiens/France International Film Festival France for Teza

• 2009 -The Human Value's Award at the Thessaloniki Film Festival in Greece for Teza

• 2009 - Official Selection at the Toronto Film Festival for Teza

ፕሮፌሰር ሃይሌ ገሪማ በሚሰራቸው የፊልም ጥበቦች ሃገሩን በማሰተዋወቅ ባለውለታ እንደሆነ ብዙዎች ይመሰክሩለታል፡፡ ወደፊት በሚያበረክታቸው የፊልም ስራዎቹ ውስጥ ለሃገሩ ልዩ ቦታ እንደሚሰጥ ተናግሯል፡፡

ከጎንደር ተራሮች እስከ ሺካጎ አሜሪካ -------

እ.አ.አ በ1976 በምርጥ Feature Film ዘርፍ የሚቼክስ አዋርድን ወስደዋል፣ በፓን አፍሪካን የፊልም እና የቴሌቪዥን ፌስቲቫል ላይ ደግሞ ምርጥ ሲኒማቶገራፈርም እርሳቸው ነበሩ፣ እ.አ.አ በ1993 በከንቲባው አርቲስት አዋርድ የላቀ አርቲስቲክ ዲሲፒለን ተሸላሚው በዋሽንግተን ዲሲ አሁንም የእኛው ሰው ነበሩ፡፡ የፓን አፍሪካን የፊልም ባለሙያዎች አባልና ኮሚቴም ናቸው፡፡

እ.አ.አ በ1975 Hour Glass, Child of Resistance, Bushmama፣ እ.አ.አ በ1976 Harvest: 3000 Years፣ እ.አ.አ በ1977 Wilmington 10-USA 10,000፣ እ.አ.አ በ1982 Ashes and Embers፣ እ.አ.አ በ1985 After Winter, Sterling Brown፣ እ.አ.አ በ1993 Sankofa፣ እ.አ.አ በ2000 Adwa: An African Victory፣ ጤዛ.. የመሳሰሉትን ፊልሞች ለእይታ አብቅተዋል፡፡

እ.አ.አ ከ1976 ጀምሮ በሃዋርድ ዩኒቨርሲቲ ፐሮፌሰር ሲሆኑ ማይፊደህ ፊልም የተሰኘው የፊልም አከፋፋይ ድርጅት እና ሳንኮፋ ቪዲዮና መጽሐፍ መደብር እንዲሁም ኔጎድጋድ ፊልም ፕሮዳክሽንም ባለቤት ናቸው፡፡ ታሪክ ዘመኑን እ.አ.አ መጋቢት 4 1946 ነበር ብሎ መዝግቦታል፡፡ ቦታውም ጎንደር፡፡

ለፀሀፊውና ድራም ተጫዋቹ አባቱ እና ለመምህሯ እናቱ 4ኛ ልጅ ሆኖ ሲወለድ ወደፊት አፍቃሬ አፍሪካ እና ስመ ጥር የፊል ባለሙያ ብሎም ፐሮፌሰር ይሆናል ብሎ የጠረጠረ ስለመኖሩ እንጃ፡፡ ፕሮፌሰር ኃይሌ ገሪማ! በገጠራማ አካባቢዎች በመዞር የድራም ብቃታቸውን ያሳዩ የነበሩት አባቱ በህይወቱ የመጀመሪያው ተፅዕኖ አሳራፊ እንደነበሩ ይናገራል፡፡ ታዲያ ልጅ ሳለ የቅኝ ግዛት ስርዓት በፊልም ላይ ያለው እምብዛም በንቃት ስለማይታወቀው ተፅእኖው ይወያይ ነበር፡፡ በዚህ ወቅት ታዲያ በፊልም ላይ የተመለከቷቸውን ነገሮች በማስመሰል ለመጫወት ይሞክሩ ነበር፡፡ በገጠራማ አካባቢዎች በመዞር የድራም ብቃታቸውን ያሳዩ የነበሩት አባቱ በህይወቱ የመጀመሪያው ተፅዕኖ አሳራፊ እንደነበሩ ይናገራል፡፡ ታዲያ ልጅ ሳለ የቅኝ ግዛት ስርዓት በፊልም ላይ ያለው እምብዛም በንቃት ስለማይታወቀው ተፅእኖው ይወያይ ነበር፡፡ በዚህ ወቅት ታዲያ በፊልም ላይ የተመለከቷቸውን ነገሮች በማስመሰል ለመጫወት ይሞክሩ ነበር፡፡

ወደ ጎንደር ተራሮች በመሄድ የካውቦይ እና የህንዶችን ገፀ ባህርይ ይጫወታሉ፡፡ ካውቦዮች እንዴት አድርገው ህንዶችን ድል እንዳደረጓቸው የሚያሳዩ ገፀባህርይዎችን መልሰው መላልሰው ሲጫወቱ ይውላሉ፡፡ በሚገርም ሁኔታ ግን እነዚህን ገፀ ባህርይዎች ሲጫወቱ የህንዶች ደጋፊ ናቸው መባል አይፈልጉም አልያም ካውቦዮች እንዲያሸንፉ አንዳች ፍላጎት አልነበራቸውም፡፡ ይህን ጉዳይ ፕፌሰሩ ሲያስረዱ “ሌላው ቀርቶ በታርዛን ፊልም ላይ እንኳን እንቅስቃሴዎችን እምንመለከታቸው ከአክተሩ የእይታ ቦታ ሆነን ታሪኩ ከየትኛው የእይታ ነጥብ ተነስቶ የት ይደርሳል የሚለውን ነበር እምንከታተለው፣ በቃ ሙሉለሙሉ ትኩረታችንን የሚይዘው የታሪኩ አወቃቀር ነበር፡፡ ልክ አፍሪካዊዎች አድብተው ሊይዙት ሲሞክሩ ታርዛን ማን እንደመጣበት አይቶ እንዲጠነቀቅ እንጮህለት ነበር፡፡” ይላሉ፡፡ ምናልባት የፊልም ሙያ የፕሮፌሰሩን ቀልብ የገዛቸው በዚህ ጊዜ ሳይሆን አይቀርም፡፡

ወደ አሜሪካ መሄድ -------- እ.አ.አ በ1966 ወደ አሜሪካ በመሄድ ሺካጎ Goodman School of Drama ውስጥ በመግባት የትወና ትምህርት ይከታተል ገባ፡፡ ስለዚህ ጉዳይ በሎስ አንጀለስ ታይምስ ጋዜጣ ላይ የሚከተለውን አስፍሯል “እያደግሁኝ ስመጣ በቴኣትር መሰራት ፈልጌ ነበር ነገር ግን የሆሊውድን ፊልሞች እየተመለከትሉ ማደጌ ወደፊልሙ እንዳዘነብል አድርጎኛል፡፡ በርግጥ በጊዜው ፊልም መስራት በአገሪቱ መንግስት የሚበረታታና የሚደገፍ ነገር አልነበረም፡፡” ኋላ እ.አ.አ በ1970 ወደ ካሊፎርንያ ተጓዘ፡፡ በዚያም ካሊፎርኒያ ዩኒቨርሲቲ በመግባት በFine Arts ዘርፍ የባችለርና ኋላም የማስተርስ ዲግሪውን በእጁ ማስገባት ቻለ፡፡

/አንድ ለመንገድ/ -------- በነገራችን ላይ ህይወት በአሜሪካ ለፕሮፌሰሩ ያን ያክልም አልጋ በአልጋ አልነበረችም፡፡ በተለይ የልጅነት ህልማቸውን ለማሳካት የተጓዙበት ርቀት የዓላማ ፅናታቸውን በሚገባ የሚያመላክት ነው፡፡ ለምሳሌ፣ ሆሊውድ ፊት ነሳው፣ ፊልሙን ለመቅረፅ ፈንድ የሚያደርገውም እስከማጣት ደረሰ፡፡ በዚያም በዚህም ብሎ ፊልሙን ቀረፆ ሲጨርስ ደግሞ የሚያከፋፍልለት ጠፋ፤ ይሄኔ እጅ መስጠት በዚያ የለችምና የሚልም አከፋፋይ ድርጅት አቋቋመ፡፡ ሌላ ጊዜ ደግሞ ቪዲዮ አከራዮች ያንተን ፊልም በመደብራችን ማስቀመጥ አንፈልግም ሲሉት የቪዲዮ መደብር ከፈተ፡፡ ሁሉን በታላቅ ፅናትና ትግል አልፎ ፊልሞቹን ቴኣትር ቤት ለማገባት ሄደ፣ በራቸውን ዘጉበት፡፡ እና ምን ተሻለ? ለምን በየአገራቱ የሚገኙ ቴኣትር ቤቶችን ተከራይቼ ፊልሜን አላሳይም አለ፡፡ አደረገው፡፡ ፕሮፌሰር ኃይሌ ገሪማ! የእኛ ሰው! *********************************************************************

Source:-- Getu Temesgen - (ጌጡ ተመስገን) facebook page

https://sewasew.com

ፕሮፌሰር ሀይሌ ገሪማ ከሸገር ሬድዮ ለዛ ፕሮግራም አዘጋጅ ብርሃኑ ድጋፌ ጋር ታህሳስ 18 ቀን 2001 ዓ. ም.

Professor Haile Gerima With Berhanu Digaffe on ShegerFm Leza Program

"አያቱ ኢንተርስት ያላደረገችው ፊልም ሰሪ ለኔ ፊልም ሰሪ አይደለም" ፕሮፌሰር ሐይሌ ገሪማ ..ጥበብና_ ትውልድ_ ክፍል ፩

'የኢትዮጵያ ትያትር የመቶ ዓመት እድሜ ነው ' የሚባለው ስኽተት ነው "ትያትር ራሱ የተጀመረው አፍሪካ ኢትዮጵያ ውስጥ ነው"_ፕሮፌስር ሐይሌ ገሪማ_ክፍል ፪

"አንድ ከነገሠ ሰው ጋር ጊዜውን የሚያጠፋ አርቲስት አርቲስት ሳይሆን ፖለቲሻን ነው" ጥበብ-እና- ትውልድ _ክፍል ፫

ሰይፍ ፋንታሁን በኢቢኤስ ቴሌቪዥን ከፕሮፌስር ሐይሌ ገሪማ_

Seifu Fantahun show interview with Haile Gerima_2014

ፕሮፌሰር ኃይሌ ገሪማ ይባላሉ በዋሽንግተን ዲሲ ሀዋርድ ዩኒቨርስቲ የፊልም ጥበብ ፕሮፌሰር ናቸው።

***********************************************************

በውጪው አለም በተለይም በጥቁር አሜሪካውያን ዘንድ የሚታወቁት ብዙ ሽልማትንም የተቀበሉት ሳንኮፋ (Sancofa) በሚባል ፊልማቸው ነው።

Sankofa በጋናውያን 'Akan Twi' እና 'Fante' ቋንቋ የራስ የሆነን ነገር ግን ጠፍቶ የነበረን ነገር መልሶ ማግኘት የሚል አንድምታ አለው።
ይህንን ሀሳብም ለመግለፅ ወደፊት የምትሄድ ነገር ግን ፊቷን ወደኋላ ያዞረች በአፏ እንቁላል የያዘች ወፍ ምስል ይጠቀማሉ።

በተጨማሪም ፕሮፌሰር ሐይሌ ገሪማ ይህንን ፊልም በሚሰሩበት ጊዜ የጋናዊዋ ባለቤታቸው አስተዋፆ እንዳለበት ተናግረዋል።

እሳቸውም ጥቁር አሜሪካውያን ሆይ የመጣችሁበትን ዘወር ብላችሁ ተመልከቱ የጠፋባችሁን ፈልጉ ሲሉ በፊልሙ አመልክተዋል።

አገር ወዳድነታቸው ዳር የለውም ከአማርኛ ፊልሞቻቸው ጤዛ የሚለው ያንን ትውልድ ከዚህኛው ያስተያየንበት የትላንቱን ኩነት የገመገምንበት የፊልም ጥበብን የተረዳንበት ነው።

ፕሮፌሰር ሀይሌ ገሪማ ከ'ጤዛ' በተጨማሪ
* የ 3000 ዘመን ምርት
* Sankofa
* Adwa
* Bush Mama
* Imperfect Journey (Documentary
* Ashes and Embers
* Child of Resistance
እና ሌሎችም የፊልምና የዶክመንተሪ ስራዎች አሏቸው።

እነዚህን ስራዎች ሲሰሩ የትኛውንም የነጭ የገንዘብ እርዳታ ላለመጠየቅ በሚል የተቋቋመ Sankofa የሚባል የመፅሐፍ መሸጫ መደብር አቋቁመዋል። እዛችው ክፍል ውስጥ ከመፅሐፍ መሸጥ በተጨማሪ በጥቁሮች እና በአፍሪካውያን ታሪክ፣ ባህል፣ ስልጣኔ፣ ነፃነት እና የአኗኗር ዘይቤ ላይ የሚያተኩሩ ጥናታዊ ፅሑፎች አና ውይይቶች በተለያዩ ጊዜዎች ያካሔዳሉ።